Fy enw i yw Jess Mahoney, ac ymunais â Sefydliad Cyfarthfa fel Prif Weithredwr ar ddechrau 2025.
Mae Sefydliad Cyfarthfa yn elusen gofrestredig a grëwyd yn 2020. Mae'n gweithio'n agos gyda Chyngor Merthyr Tudful – ond yn annibynnol arno – ac mae wedi'i sefydlu er mwyn cefnogi ac eirioli dros ddatblygiad Castell a Pharc Cyfarthfa. Mae'n gweithredu allan o'r Bwthyn, ac mae'n cynnwys tîm bach o bedwar aelod o staff cyflogedig, gyda chefnogaeth Bwrdd Ymddiriedolwyr gwirfoddol. Sefydlwyd y Sefydliad diolch i ymdrechion ein Cadeirydd Geraint Talfan Davies sydd wedi hyrwyddo datblygiad a buddsoddiad i Cyfarthfa yn ddiflino ers dros ddegawd. Gallwch ddarllen mwy am y Sefydliad ar y dudalen 'Amdanom Ni' ar ein gwefan.
Amdanom Ni
Ychydig amdanaf i: cefais fy ngeni a'm magu ym Merthyr Tudful. Es i'r ysgol yn ardaloedd Gurnos a Pant, fy magu yn Twyn, ac mae fy nheulu yn dal i fyw yn y dref. Felly, fel unrhyw un o Ferthyr, mae Cyfarthfa wedi bod yn rhan enfawr o fy mywyd dros y blynyddoedd at ddibenion hamdden, diwylliant, treftadaeth, addysg a hamdden. Dros y degawd diwethaf rwyf wedi bod â rolau yn bennaf yn y diwydiannau diwylliannol a chreadigol yn Llundain, cyn dychwelyd i Gymru yn 2022 i weithio ym Mhrifysgol Caerdydd. Ond nawr rwy'n hapus iawn i fod yn ôl adref ym Merthyr i weithio ar y dasg bwysig o ddatblygu a gwireddu potensial sylweddol Cyfarthfa. Rwy'n hyderus y gall Cyfarthfa ddod yn ased gwirioneddol drawsnewidiol i'r dref: un sy'n creu gwerth cymdeithasol, economaidd a diwylliannol cynaliadwy i'n dyfodol, gan goffáu ein treftadaeth yn briodol.
Cynllun Cyfarthfa
Bydd llawer ohonoch eisoes yn gyfarwydd â rhywbeth o'r enw 'Cynllun Cyfarthfa'. Roedd yn ddogfen weledigaeth, a gyhoeddwyd yn 2021, a ddeilliodd o gyfnod o ymgynghori â’r gymuned a diwydiant ar ddyfodol Cyfarthfa. Mae'n nodi cyfres o brosiectau a gweithgareddau uchelgeisiol posibl - yn amrywio o ymyriadau cymharol fach ar lawr gwlad, yr holl ffordd drwodd at seilwaith uchelgeisiol a mentrau pensaernïol - a allai fod yn bosibl ar y safle. Ar y pryd, amcangyfrifwyd y byddai uchelgeisiau'r cynllun yn costio tua £50m i'w gyflawni. Fodd bynnag, mae'n bwysig bod yn glir nad oedd y cronfeydd hyn ar waith, ac y bydd y costau hyn wedi newid dros amser.
Dros y pum mlynedd diwethaf mae'r Sefydliad wedi bod yn gweithio mewn partneriaeth agos â Chyngor Bwrdeistref Sirol Merthyr Tudful (perchnogion cyfreithiol y safle) a'r gymuned ehangach i wneud nifer o bethau pwysig. Mae'r rhain yn cynnwys:
- Asesu cyflwr adeiledd presennol adeilad y castell a pha waith cadwraeth pellach sydd ei angen.
- Cynnal astudiaethau dichonoldeb i lywio pa brosiectau ac ymyriadau o Gynllun Cyfarthfa y dylem eu blaenoriaethu, a datblygu cynlluniau manylach ar gyfer cyflawni'r rhain.
- Gweithio gyda'r gymuned ehangach a chefnogi'r gymuned ehangach a sicrhau ein bod yn ymgynghori â nhw fel rhan o'r datblygiad.
- Deall gofynion ariannol prosiect ar y raddfa hon a'r uchelgais ar ei gyfer, nodi a chreu perthynas â chyllidwyr ac ymgymryd â chodi arian. Fel elusen gofrestredig, gallwn hefyd gael mynediad at gyfleoedd cyllido nad ydynt ar gael i awdurdodau lleol na'r sector cyhoeddus.
- Gwneud gwaith modelu busnes ac ariannol i sicrhau y gall y safle sydd wedi'i ailddatblygu fod yn gynaliadwy yn y blynyddoedd i ddod.
Gallwch weld dadansoddiad llawn o weithgareddau a chyflawniadau'r Sefydliad hyd yma.
Cyfarthfa200
Mae 2025 yn nodi 200 mlynedd ers cwblhau Castell Cyfarthfa, ac rwy'n teimlo'n ffodus iawn i fod yn ymgymryd â fy rôl newydd ar yr adeg arbennig o gyffrous hon. Dros y flwyddyn, bydd y chwyddwydr yn sicr ar Gyfarthfa, gyda Sefydliad Cyfarthfa yn gweithio ochr yn ochr â'n partneriaid i gyflwyno digwyddiadau, ymgyrchoedd a gweithgareddau sy'n cael eu cynnal i nodi rôl barhaol y castell yn ein tref ers dros ddwy ganrif. Roedd hyn hefyd yn cynnwys arddangosfa 'Cyfarthfa: Y Gorffennol. Y Presennol. Y Dyfodol.' a drefnwyd gan y Sefydliad sy'n cynnwys arteffactau allweddol sy'n cynrychioli ac yn dathlu'r dreftadaeth, y realiti presennol, a dyfodol trawsnewidiol y lle unigryw hwn. Roedd hyn hefyd yn cynnwys arddangosfa 'taith y castell' realiti rhithwir (VR) arloesol, a ddatblygwyd gyda chefnogaeth Prifysgol De Cymru, a roddodd gyfle unigryw i ymwelwyr weld y tu mewn i'r rhannau o'r adeilad nad ydynt yn hygyrch i'r cyhoedd ar hyn o bryd.
Hyrwyddo'r Weledigaeth ar gyfer y Dyfodol
Rwyf hefyd yn ffodus i fod yn ymuno â'r Sefydliad ar adeg pan mae gennym bellach lawer iawn o wybodaeth a data manwl am yr adeilad cymhleth hwn a'i ofynion. Mae hyn yn ein cefnogi i gyflawni ein camau nesaf ac yn llywio ein penderfyniadau wrth i ni fynd ati i godi'r arian angenrheidiol.
Wrth i mi fyfyrio ar fy misoedd cyntaf yn y swydd, roeddwn i eisiau diolch i'r rhai sydd wedi cymryd yr amser i rannu eu barn, eu syniadau a'u teimladau am safle Cyfarthfa, a'r bwriad i’w ailddatblygu, gyda mi hyd yn hyn. Mae hyn wedi bod yn fewnwelediad amhrisiadwy. Mae wedi atgyfnerthu fy nealltwriaeth o gryfder teimlad y gymuned ar gyfer Castell a Pharc Cyfarthfa a hefyd wedi datgelu'r awydd enfawr yn y dref i weld yr adeilad annwyl hwn yn cael ei adfer i'w lawn botensial, i warchod ein treftadaeth ac i greu cyfleoedd newydd mawr eu hangen ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol.
A dyna pam, wrth i ni ddathlu hanes Cyfarthfa yn ei blwyddyn deucanmlwyddiant arwyddocaol, rhaid i 2025 hefyd fod y trobwynt lle rydym yn cymryd camau ystyrlon i'w sicrhau am y ddau gan mlynedd nesaf, a thu hwnt. Er bod cyllidebau'r sector dan lawer o bwysau, rydym eisoes yn trafod gyda Llywodraeth Cymru, Cadw, y Loteri Genedlaethol a rhoddwyr preifat, a byddwn yn rhannu mwy o wybodaeth am ein gweithgareddau codi arian maes o law.
Nid oes angen dweud bod hyn yn mynd i fod yn dasg anodd. Mae Castell Cyfarthfa yn adeilad rhestredig Gradd I sy’n ddau gant oed ac yn dangos ei oedran, mewn parcdir rhestredig Gradd II*, yng nghanol ardal fwyaf bioamrywiol y Deyrnas Unedig. Mae Cyngor Merthyr Tudful, Llywodraeth Cymru a Cadw eisoes wedi buddsoddi miliynau o bunnoedd mewn gwaith cynnal a chadw, ac atgyweirio Cyfarthfa ond, er gwaethaf hyn, mae problemau cymhleth yn parhau. Mae llawer iawn o waith i'w wneud, ac mae'r gwaith hwnnw'n debygol o fod yn gostus a bydd yn cymryd llawer o amser. Ond mae hefyd yn hanfodol. A bydd angen cefnogaeth, ymgysylltiad ac chyfraniad ein cymuned bob cam o'r ffordd, os ydym am gyflawni'r dasg gyda'n gilydd.
Cadwch mewn cysylltiad
Rydym yn eich gwahodd i ddod gyda ni ar y daith hon. Gallwch gofrestru i dderbyn ein cylchlythyr yma i dderbyn diweddariadau rheolaidd am gynnydd a gweithgareddau Sefydliad Cyfarthfa a dilynwch ni ar @cyfarthfafounation ar Facebook, Instagram neu LinkedIn i gael y wybodaeth ddiweddaraf a darganfod mwy am sut y gallwch gymryd rhan. Bydd fy mewnflwch bob amser ar agor hefyd ar gyfer unrhyw ymholiadau, sylwadau neu awgrymiadau pellach – jmahoney@cyfarthfafoundation.wales
Edrychaf ymlaen yn fawr at eich gweld chi yn y parc cyn bo hir. #Cyfarthfa200